Láska pro každého, kdo je mimo…

Łk 15,1-7

A zbliżali się do niego wszyscy celnicy i grzesznicy, aby go słuchać. Faryzeusze zaś i uczeni w Piśmie szemrali i mówili: Ten grzeszników przyjmuje i jada z nimi. Powiedział im więc takie podobieństwo: Któż z was, gdy ma sto owiec, a zgubi jedną z nich, nie pozostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustkowiu i nie idzie za zagubioną, aż ją odnajdzie? A odnalazłszy, kładzie ją na ramiona swoje i raduje się. I przyszedłszy do domu, zwołuje przyjaciół i sąsiadów, mówiąc do nich: Weselcie się ze mną, gdyż odnalazłem moją zgubioną owcę! Powiadam wam: Większa będzie radość w niebie z jednego grzesznika, który się upamięta, niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwych, którzy nie potrzebują upamiętania.

Jaki jest Bóg, w którego wierzymy? Niektórzy wyobrażają sobie Boga jako ramię sprawiedliwości. Jako kogoś, kto by miał zrobić na tym świecie porządek. Naprawić to, co my ludzie żeśmy zepsuli. Wyśledzić złych, dopaść ich i ukarać tak, jak sobie na to zasłużyli. Poprzez życie i nauczanie Jezusa poznajemy Boga, który rzeczywiście poszukuje człowieka, tak długo, dopóki go nie znajdzie. Jednak to, co nastepuje potem, to nie jest sprawiedliwy sąd i zasłużony wyrok. Ten bierze Bóg w Jezusie Chrystusie na siebie. Po to, by nad winowajcą się zmiłować i jego dług oraz winę odpuścić. Niebywałe. Nawet dla naszej logiki. Nas, którym się odpuszcza. Nie dziwię się wcale tym, którzy tej łaski nie zaznali, bo uważali, że jej nie potrzebują, że na wszystkie te wątpliwe postaci wokół Jezusa, które pobożny żyd określał mianem „celników i grzeszników”, reagowali tak, jak reagowali – protestem, gniewem, zgorszeniem…

Jezus przyciągał do siebie przeróżnych ludzi o skomplikowanej przeszłości. Chodzili za Nim poborcy podatku, którzy nieraz wykorzystywali swoją pozycję, by wzbogacić się kosztem współbraci – a na dodatek wszystko pod szyldem obcego mocarstwa, okupanta. Były w gronie uczniów kobiety o podejrzanej przeszłości i mnóstwo dalszych, o których nie dowiadujemy się wprost, co robili, jak żyli, ale to nie jest istotne. Byli to ludzie, którym życie się skomplikowało, jakoś „zaplątało”, może sami je sobie poplątali i popsuli.

Przychodzili, by Go słuchać. Nie po to, by samemu mówić, przemawiać, prezentować samych siebie. Oni chcieli Jego słyszeć, co On im powie. Bo wiedzieli, że wobec Jego słów prawdy nie mają wiele do powiedzenia. Ani przed Bogiem na swoją obronę. Jezus ich przyjmował, siedział z nimi przy jednym stole, jadł z nimi, rozmawiał, uzdrawiał ich. Bez warunków wstępnych. To ich zmieniało: widzieli, jak bardzo „mimo” (mówiąc po naszemu) było ich dotychczasowe życie; slangiem kościelnym: jak bardzo grzeszne. Właśnie poprzez to, że się spotkali z miłością i odpuszczeniem, chcieli już odtąd być inni.

A potem tu byli jeszcze inni ludzie, którzy też przychodzili do Jezusa – ale ci przemawiali. Nie chcieli słuchać, oponowali Jezusowi, gniewnie z Nim polemizowali, czuli się zgorszeni i urażeni. Sprawiedliwi, którym się życie nie „zaplątało”, żyli dobrze według swego mniemania, orientowali się w życiu, wiedzieli, jak postępować. W końcu mieli paragrafy, mieli Prawo – tego starali się trzymać, bo tradycja mówiła, że pochodzi ono od Boga. Ale tamci, grzeszni, o wątpliwej proweniencji – OK, niech też przyjdą pod Słowo Boże, ale najpierw powinni naprawić swoje życie, przestać kraść, oszukiwać, złożyć odpowiednie ofiary. Potem mogą się tu pokazać, nie wcześniej!

Jezus wie, że człowiek może się zmienić jedynie wtedy, kiedy zakosztuje dobra i przebaczenia. Inaczej nie będzie miał siły ani powodu, by się zmienić. Dlatego daje przykład, jak na pierwszym miejscu może się znaleźć solidarność z człowiekiem i pomoc bez warunków wstępnych. Dlatego też opowiada pewną historię, opowieść – aby wszyscy, którzy nie rozumieją, pojęli jaki jest Boży punkt widzenia.

Właściwie w Ewangelii mamy trzy opowieści po sobie. Przeczytajcie sobie w domu cały rozdział. Kiedy niedawno rozmawialiśmy z dziećmi w szkole o tej pierwszej historii, którą dziś tutaj przeczytaliśmy, wszyscy mówili: Przecież ta owieczka była sama sobie winna – bo chciała wszystko robić „po swojemu”. Sama uciekła. Potem w drugiej opowieści gubi się moneta, pieniądz; niektórzy mówią, że była to część wiana pani młodej. Potrafię sobie wyobrazić, co bym robił, gdyby mi się zgubiła obrączka ślubna. Nie chodzi tutaj nawet o jej cenę, ale o wartość emocjonalną. A przy tym, taka moneta nie beczała gdzieś tam z jamy w lesie pod krzakiem, jak przerażona owieczka. Niewiasta, która tutaj obrazuje podejście Boga, jest bardzo aktywna w poszukiwaniach. A potem w radości i świętowaniu. W trzeciej historii gubi się człowiek. Na tego ojciec musi czekać, aż przyjdzie sam. Człowiekowi to trwa dłużej. Ale, kiedy popatrzymy się z Bożej perspektywy, to w końcu Bóg jest Bogiem, w swoim Duchu potrafi człowieka powoli a skutecznie przekonywać, jaki jest jego stan i że pomoc istnieje. Na przekór wszystkiemu, co się człowiekowi na ten temat wydaje.

Ztracená ovce v Ježíšově podobenství je hříšník. Zvláštní slovo, zanesené různými představami, co takový člověk asi dělá; trochu to zní pikantně, trochu odpudivě… Lze to však říci i jinak.

Hříšník je ten, kdo se ztratil. Vždyť slovo, které v Bibli tento stav označuje, přímo znamená, že někdo střílel, třebas z luku nebo kuše – a střelil úplně MIMO! Hříšník je ten, kdo je mimo. Člověk, který z nějakého důvodu vypadl ze vztahů. Ztratil se lidem kolem sebe, ztratil se Pánu Bohu. Neodpovídá, nechce být nikomu odpovědný, nekomunikuje, odvrací tvář, jako Adam nebo pak jako Kain na začátku Bible. Je zmatený sám v sobě, obstoupený a zajatý něčím zlým, samotou, odcizením.

Znáte ty situace, kdy člověka popadne cosi, snad zloba, vztek, ukřivděnost, vytvoří podivný obal, který nedovolí nikomu a k nikomu se přiblížit. Jak těžko se odstraňuje ten obal, který na sebe navlékneme. Jak těžko se bourají zdi, které si postavíme, aby se nás někdo nedotkl, abychom se chránili před zraněním. A jak ztracení jsme ve své samotě, když utečeme od lidí, když se skrýváme před Pánem Bohem, nechceme s ním nic mít. Cítíme se jak loďka na rozbouřeném moři, jako ovečka, která se zaběhla.

Pastýř tu zaběhlou ovci hledá. Záleží mu na ní. Neřekne si: Ale co, mám jich ještě devadesát devět, to je dost, však s nějakými ztrátami se musí počítat. Pastýř je poután láskou ke svému stádu. A přece ho nechá stát a jde za tou jednou, která právě teď potřebuje daleko větší pozornost a péči než těch devadesát devět. Ta ztracená má teď přednost. Pastýř ví, jakou hodnotu má každý jednotlivý život. On zná své ovce a zná je jménem. Nechce připustit, aby jedno z těch jmen zmizelo, aby se jeden člověk ztratil. Kolik lidí se v dějinách lidstva ztratilo, kolik jmen bylo beze stopy vymazáno. Ježíšovo podobenství je protestem proti tomu, aby byť jeden jediný člověk zmizel.

Jaký je ještě pastýř? Hledá, pátrá, nelituje námahy. Ale nevynakládá svou energii na to, aby ovci dopadl a potrestal. Nevyčítá, kolik ho to hledání stálo času a přemýšlení a sil. Nezavrhuje ji, nevykazuje ji pryč ze společenství ostatních. Všechno by asi mohl, protože ovce se skutečně provinila. Překročila pravidla, opustila mantinely. Ztratila se. Ale on ji nehledá proto, aby ji zase hned zavrhl. Pastýř hledá ovci, a když ji zmatenou a vyčerpanou najde, bez řečí a výčitek ji vyzvedne na svá ramena a nese ji domů. To není slabost. Je v tom veliká síla. Síla lásky, která ztraceného dokáže přijmout a nepotřebuje vypočítávat, čím vším se provinil. Síla lásky, která ví, že obrat v životě nenastane tehdy, když druhého zhodnotíme, vyhodnotíme jeho schopnosti a neschopnosti, jeho šance na úspěch a pak ho odmítneme. Nejprve se naprav a pak přijď.

Pastýřova láska nevyslýchá, nezkoumá míru provinění, ale nastavuje vlastní ramena, nese ztracenou ovci. Tam teprve vzniká možnost, že ztracená ovce bude toužit po tom, aby přetrhané vztahy byly znovu čisté, aby v nich nebyla cizota a samota. Přijetí a solidarita s hříšníkem dokáže mnohem víc než odmítnutí a trest. Odmítnutí jenom zvyšuje hranice mezi lidmi. Přijetí je boří, umožňuje nový začátek ve vztazích k lidem i k Bohu.

Pastýř s ovcí se vrátí a raduje se. Svolá přátele a sousedy, protože nechce být se svou radostí sám. Radost je záležitost celého společenství. Sdílená radost se násobí, přesvědčuje ty, kdo pochybují, že hledání má smysl, že i ztracený může být nalezen. Takový je Bůh: nikoho předem nevylučuje, chce, aby k němu přišel každý, bez ohledu na jeho minulost. Dává každému novou šanci. Ba co víc, jde za ním – často až do bažiny a tahá ho ven. A upřímně se raduje z každého navrátilce. A věřte, že Bůh se raduje a slaví rád. Nechce však slavit sám. Nechce si nechat svoji radost pro sebe, ale chce se radovat spolu s námi. Právě s námi jako těmi, kdo také byli kdysi ztracení, ale teď už jsou zase nalezení. S námi jako s těmi, kdo ví, že se ztratili, ale že teď už jsou zase zpět doma.

Bůh se chce radovat s námi jako s těmi, kdo činí pokání. To znamená: jako s těmi, kdo kdysi byli osamělí a izolovaní, ale už nejsou, protože oslavují společně s ostatními. Činit pokání neznamená jen zkroušeně zpytovat svědomí a neustále rotovat v připomínání vlastních hříchů, snad proto, aby byl člověk potom hoden odpuštění. Pokání znamená vědět, že jsme se ztratili a že jsme si pak sami nedokázali pomoct zpět. Pokání znamená přiznat si, že spoléhat na vlastní síly nestačí. Zároveň je však pokání čin toho, kdo už je zachráněný, pro koho přišla pomoc, koho jeho pastýř našel a přinesl zpět na vlastních ramenou.

Pokání se děje v radosti oné hostiny. Naše pokání, naše vyznání vlastních vin a neschopností, nemusí a nemá končit zkroušenou depresí. Naše pokání smí a má být radostné pokání. Pokání na hostině. Pokání v náručí Otce a u jednoho stolu s ostatními.

Církev je společenství ztracených a nalezených, kteří poznali, že si nevystačí sami. Někdy potřebujeme držet se někoho za ruku nebo nechat se nést na ramenou. Jsme spojeni pastýřovou láskou, která nás hledá, když se ztrácíme. Boží láska nevyčítá, neklade podmínky, ale raduje se z našeho návratu. A my se radujeme jeden z druhého. Někdy spravedliví, někdy ztracení, ale vždycky spojeni pastýřovou hledající láskou.

Obvykle po kázání následuje suspirium, tedy modlitební povzdechnutí. Dnes vám však chci navrhnout jinou modlitbu. Za chvíli budeme přistupovat ke Stolu Páně. Vyznejme nyní před Bohem naše odcizení a vinu slovy zpovědní modlitby:

Všemohoucí Bože, milosrdný Otče! Já ubohý, bídný, hříšný člověk vyznávám před tebou všechny své hříchy a nepravosti vykonané myšlenkou, slovem i skutkem, pro které jsem si zasloužil časné i věčné trestání. Upřímně a z celého srdce jich lituji a prosím tě pro tvé nevyčerpatelné milosrdenství a pro nevinné a hořké umučení a smrt milovaného Syna tvého Ježíše Krista, buď milostiv mně nehodnému, hříšnému člověku, odpusť mi všechny mé hříchy a dopomoz laskavě skrze moc Ducha svatého k nápravě mého života. Amen.