1 Mż 18,1-15
Potem Pan ukazał mu się pod dębami Mamre, gdy siedział u wejścia do namiotu w upale dnia. Spojrzał w górę i zobaczył trzech mężczyzn stojących naprzeciw niego. Jak tylko ich ujrzał, natychmiast od wejścia do namiotu pośpieszył im na spotkanie i pokłonił się aż do ziemi. I powiedział: Panie mój! Jeżeli znalazłem życzliwość w twoich oczach, nie omijaj swojego sługi. Pozwól, by przyniesiono trochę wody, abyście obmyli nogi, a potem odpoczniecie pod drzewem. Skoro przechodzicie koło swego sługi, to przyniosę też kawałek chleba i posilicie się, a później pójdziecie dalej. Oni zaś odpowiedzieli: Uczyń tak, jak powiedziałeś. Abraham pośpieszył więc do namiotu Sary i powiedział: Szybko zagnieć trzy miary najlepszej mąki i zrób placki. Następnie pobiegł Abraham do trzody, wziął cielę, delikatne i dorodne, dał swemu słudze, który szybko je przyrządził. Wziął też masło, mleko i mięso, które przyrządził, i postawił przed nimi. Sam zaś stanął obok nich pod drzewem, a oni jedli. Potem zapytali go: Gdzie jest twoja żona, Sara? Odpowiedział: W tym namiocie. Wtedy powiedział: Na pewno powrócę do ciebie po upływie roku, a wtedy Sara, twoja żona, będzie miała syna. Ona zaś słuchała tego przy wejściu do namiotu, które było za nim. Abraham i Sara byli już w bardzo podeszłym wieku i u Sary ustało już to, co jest zwykle u kobiet. Dlatego zaśmiała się Sara sama do siebie i pomyślała: Mam doznawać rozkoszy, kiedy się już zestarzałam i mój pan jest starcem? Wtedy Pan zapytał Abrahama: Dlaczego Sara się śmiała, mówiąc: Czy naprawdę urodzę, gdy się już zestarzałam? A czy dla Pana jest coś niemożliwego? Za rok o tej porze wrócę do ciebie i Sara będzie miała syna. Ale Sara – ponieważ się wystraszyła – zaprzeczyła: Nie śmiałam się. On jednak powiedział: Nie, śmiałaś się!
Čekání vyčerpává… Čas běží a přes všechna zaslíbení se stále nic neděje. Žádný viditelný výsledek, žádný pokrok kupředu. Abraham je opět u posvátného soustromí Mamre, stále jen se stanem, stále bezdětný, jako když vyšel, jen o pětadvacet let starší. Žádný posun. Nic se nepohne jako při poledním žáru. A ta nehybnost je vysilující. Vysává z člověka všechnu energii těla i duše. Z původního elánu zbude jen hledání závětří, chladivého stínu, pozice, ve které se to dá vydržet, pokud možno pohodlně přečkat. Kam by se člověk hnal, když to pořád nikam nevede.
A přece – právě ten čas ubíjející nehybnosti, vysilujícího čekání, které jakoby nikam nevede, právě ten čas je časem navštívení. „I ukázal se Hospodin Abrahamovi při božišti Mamre.“ Zrovna tehdy, když je všechno jakoby bez výsledku, objeví se nečekaná vzpruha. Tvá zemdlená, malátná víra dostane nečekanou injekci, která tě probudí k životu. Zvedneš hlavu a vidíš, je před tebou nové setkání, které tě postaví na nohy, které rozdmýchá pohaslou jiskru života, ve kterém k tobě přichází sám Bůh.
Je v tom ale jakýsi zmatek. Abrahamovi se ukázal Hospodin, ale spatřil vlastně tři muže. Vyběhl jim vstříc, ale oslovil ty tři „Panovníku“. Pak zase mluví ke třem a ti mu odpovídají jednou jako tři a jindy jako Hospodin. Logicky to neštymuje. Cítili to i autoři biblického překladu a tak doplnili, že prostě odpovídá jen jeden z těch tří.
Jenomže logika není všechno. To nejpodstatnější se do ní často nevejde. Víra sděluje i to, co je očím neviditelné: v bližních je skryt Bůh. Chceme-li uslyšet jeho vzkaz, je třeba přijmout ten zmatek. Bůh k nám promlouvá skrze lidi a jeho andělé nemají výsostné znamení, ale třeba špinavé nohy a hlad. „S láskou přijímejte ty, kdo přicházejí odjinud… tak někteří, aniž to tušili, měli za hosty anděly,“ stojí v epištole Židům. Abrahamův případ to dosvědčuje a zve nás k tomu, abychom přemýšleli, zda v setkání, která prožíváme, nejde o víc.
Neviděli jste Boha? Nemáte žádná mimořádná zjevení? Neslyšeli jste nikdy žádný tajemný hlas? Nevadí. To vás znepokojovat nemusí. To vám možná vyčtou někteří machři zbožnosti. Bible ví, že Boha nikdy nikdo neviděl. Ale svědčí o tom, že Bůh k nám přichází v lidech a oslovuje nás skrze jejich hlas. A s lidmi – s lidmi se setkáváme denně. Každý. A tu je třeba přemýšlet a hledat a mít srdce i uši otevřené.
To je Boží a biblická otázka: Zahlédli jste mne v lidech, s nimiž se setkáváte? Zaslechli jste můj hlas ve slovech člověka, který k vám mluví? Nepropásli jste setkání s Bohem, protože jste s láskou nepřijali ty, kdo přicházejí odjinud – odjinud nejenom místem, ale asi především jiným pohledem na život a na situaci, ve které jste? Nepropásli jste setkání s Bohem, protože jste s láskou nepřijali ty, kdo vás třeba vyruší z vaší polední siesty, nebo z pocitu, že stejně nikam nic nevede? Možná že půjde o jejich potřebnost. „Cokoli jste učinili jednomu z těchto nepatrných bratří, mně jste učinili.“ Možná jde ale daleko víc o naši naději, o vyvedení z naší únavy a ubíjející malátnosti.
V otevřenosti pro druhé, v pohostinnosti a štědrosti daleko víc přijímáme než rozdáváme. V ní se může stát ten div, že se znovu obnovuje víra a únava, a rezignace mizí. Zas je tu nadšení, chuť a síla – horko nehorko, stáří nestáří. Uprostřed suchopáru najednou vytryskl nový pramen. Abraham, staletý stařík, najednou běhá jak zamlada: „Jakmile je spatřil, vyběhl jim ze dveří stanu vstříc, sklonil se až k zemi… rychle odběhl do stanu k Sáře a řekl: Rychle vezmi tři míry bílé mouky a zadělej a připrav podpopelné chleby… Sám se rozběhl k dobytku, vzal mladé a pěkné dobytče a dal mládenci, aby je rychle připravil.“ To je najednou frmol, to to sviští. Abraham kmitá a hostí příchozí tak štědře, že to zase zdánlivě pozbývá logiku. Tři míry bílé mouky – to prý bylo šestatřicet litrů. To se snad ani ve třech nedá sníst.
Abraham neškudlí. Nic nepovažuje za ztrátu. Stojí mu to za to. Protože vytušil, že tady jde o víc, než o chvilkové rozptýlení, o víc než o vítané zpestření nudy. Prosí: „Panovníku, jestliže jsem u tebe nalezl milost, nepomíjej svého služebníka.“ Ano, on rozeznal, že jde o Boží navštívení, o Boží přítomnost v lidském životě, o milost, která celý lidský život proměňuje a obdaří neskonalou nadějí. A když tohle člověku dojde, pak je schopen prodat všechno, co má, aby tu perlu získal. Pak jdou stranou všechny kupecké počty, pak neexistuje nic důležitějšího a člověk jenom prosí: „nepomíjej svého služebníka“ – „Zůstaň s námi, Pane.“ Jako Abraham, jako učedníci na cestě do Emaus. I jim se díky neznámému pocestnému při společném jídle otevřely v beznaději oči pro živého Boha.
Při společném jídle se děje něco důležitého. To není jen žánrový obrázek, jen malebná kulisa toho podstatného. Společenství stolu patří naprosto základně k víře, k setkání s Bohem, k nalezení milosti. Kde schází pochopení pro pohoštění, pro společné posezení u stolu, třeba u kávy, tam víře něco podstatného uniká. I tak strohý reformátor, jako byl Jan Calvin, k tomu poznamenává: „Mnohé naše hospody svědčí proti nám, neboť ukazují, jak to jde s kopce s tak přirozenou povinností, jako je pohostinnost.“
Připravit jídlo pro druhé, společně je sníst, zasednout s druhými ke společnému stolu – v tom je úplně základní princip společenství, lidské vzájemnosti a solidarity. Antropologové prý docházejí k tomu, že právě tím se člověk odlišil od primátů. Ale nejen to. Vzpomeňte na ta četná stolování Ježíše s publikány, na jeho podobenství o hostině a konečně na Večeři Páně, na hod Beránka. V tom společenství u stolu jde o víc – o Boží lásku, která z hříšníků činí bratry a sestry, která zve všechny zchromlé, všechny lazary na duchu k účasti na radosti věčné, která nás, dobrovolně se svou nedůvěrou vyřazující, vrací zpátky do hry…
Tady se znovu potvrzuje slovo zaslíbení. A už ne „až jednou“, ale naprosto konkrétně: „Po obvyklé době se k tobě vrátím, a hle, tvá žena bude mít syna.“ A tohle ujištění tu není jenom pro tvojí zemdlenost a nedůvěru. Ať ho slyší i ta, která se už považovala za odepsanou a nabídla ti místo sebe svou otrokyni. Sáro, poslouchej: Bůh s tebou stále počítá!
Jenomže – a Bible to opakovaně připomene – nám lidem to zní tak neuvěřitelně, že máme pro Boží slovo jen skeptický úsměv: „Když už jsem tak sešlá, má se mi dostat takové rozkoše?“ Sára se v duchu směje. Jako v předcházející kapitole Abraham. Boží slovo zní nám lidem bláznivě. Tylko że – pomyślmy – jak by to wyglądało, gdyby na słowo innego dziwnego przybysza inna kobieta, tym razem nie za stara, ale może zbyt młoda, za biedna, zbyt nieznana, a przede wszystkim niezamężna, odpowiedziała jedynie gorzkim grymasem uśmieszku… Ale ona w odróżnieniu od Sary odpowiada: „Otom ja, służebnica Pańska. Niech mi się stanie podług słowa Twego”. W tej historii znowu było odwrotnie: to z jej przyszłym mężem był większy problem – to jego przybysz z nieba musiał przekonywać, by młodziutkiej ciężarnej nie opuszczał, bo poczęte Dzieciątko nie jest owocem zdrady, ale wręcz przeciwnie: jej wierności Bogu, zawierzenia Bożej obietnicy, uchwycenia się Bożego Słowa. Ta dzisiejsza historia z 1. Księgi Mojżeszowej i tamta z początków Ewangelii zwracają się do nas z pytaniem: Jak my czekamy? Jak jesteśmy gotowi zareagować na Boże wezwanie, na Jego Słowo?
I mówią nam jeszcze coś więcej: że spełnienie się Bożej obietnicy przychodzi w takim momencie, kiedy człowiek już na to w ogóle nie liczy. Kiedy zrezygnował, choć całym sobą by rezygnować nie chciał; kiedy nieomal zapomniał, jak to jest czekać z błyszczącymi od radości oczyma; kiedy pierwszą miłość i gorącą wiarę pokrył kurz rezygnacji i zgorzknienia. Przeciwnik zrobi wszystko, żebyśmy przestali się cieszyć w Panu. Ale choć my, ludzie, przestajemy wierzyć w to, na co nie umiemy się doczekać, to nie znaczy, że Bóg się zmienił, że Mu na nas przestało zależeć, że nie ma dla nas swojej przyszłości. Dla patriarchy jest to spełnienie obietnicy wybrania, tego że Bóg stworzy sobie z niego swój wybrany lud. Dla czekających pod okupacją na Wybawiciela to także spełnienie obietnicy wybrania – obietnicy wiecznego uratowania i wykupienia, wyrwania z sytuacji z ludzkiego punktu widzenia już zupełnie przegranej i niemożliwej do odwrócenia. Dla nas – właściwie trzeba by powtórzyć to wszystko, co przed chwilą. Wypełnienie Bożej obietnicy przychodzi właśnie wówczas, kiedy już nikt się tego nie spodziewa. Myślę, że tak właśnie będzie przy powtórnym przyjściu Pańskim – że wszyscy będą zaskoczeni: i ci, którzy na Niego nie czekali, i ci, którzy oczekiwali, ale przestawali już mieć nadzieję albo ją prawie zupełnie stracili.
Bóg przybywa jako Wybawiciel. Ale ludzie mają na tę wieść jedynie gorzki grymas drwiącego uśmiechu. Dziecko? W moim wieku? Z niego wielki lud? Stuk puk w czoło. Król, Władca i Wybawiciel? W niemowlęciu nieszlachetnie urodzonym, z największej biedy i poniżenia? To się zdarza jedynie w bajkach. Znowu: stuk puk w czoło. Ale czy my tak samo nie robimy? Czekamy, by skończyła się pandemia – gdyby ktoś ludziom powiedział „Najlepsze, to się modlić”, reakcja byłaby z pewnością taka sama: „No tak, to się módlcie do tego swojego Boga, wy, wierzący. Ale to i tak nic nie rozwiąże, nic nie pomoże”. Pamiętam parę miesięcy temu, w jaki sposób czeskie media donosiły o tym, że polscy przedstawiciele władzy zebrali się na Jasnej Górze, by modlić się o ukończenie epidemii. „Przecież to średniowiecze!” – brzmiała oburzona reakcja. Stuk puk w czoło. To stukanie rozlega się nam od początku Adwentu, od pierwszego tekstu, w którym czytaliśmy, jak to „szydzący szydercy” drwią sobie z Bożych obietnic i wyśmiewają tych, co czekają na Pana. Tak, że nieraz sami czekający zaczynają przejmować ten sam ich sposób myślenia: to niemożliwe, by spełniła się Boża obietnica. Ale dziś do każdej Sary Pan mówi: „Śmiałaś się”. Nie zapieraj się. Ale Ja i tak spełnię swoje Słowo. Ja tu jestem dla ciebie i mam z tobą swój plan. Ty sobie nie wyobrażasz, jak by się on mógł spełnić, ale Ja wiem jak.
W takim sensie dla wszystkich gorzko zrezygnowanych niechaj będą te Święta świętami nadziei. Amen.
Přímluvná modlitba
Pane Ježíši Kriste, blízko již je den, kdy s celou církví budeme slavit hod tvého narození. Prosíme, abys nás pro tento hod svým Duchem připravil. My sami cestu k tobě a ke svým bližním urovnat neumíme. Od srdce k srdci je daleko, i když se kontinenty k sobě přiblížily. Modlíme se za ty, které ovládá pocit křivdy, nenávisti a hněvu. Přemáhej v nich moc temnoty, urovnej jim cestu k bratřím a sestrám a k tobě samému. Pane. Smiluj se!
Kyrie, Kyrie eleison! Kyrie, Kyrie eleison!
Modlíme se za ty, kdo jsou spravedliví sami u sebe a mají tvrdé srdce. Dej jim pokoru, aby mohli přijmout Spasitele narozeného v chudobě a bezmoci. Modlíme se za ty, jejichž srdce přirostlo k pozemským věcem a je plné sobectví. Osvoboď je z jejich otroctví a dej jim nalézt cestu do Betléma. Modlíme se za ty, jimž těžký zármutek a veliké trápení brání věřit ve tvé milosrdenství. Potěš nás, abychom zaslechli zvěst, že jsi i pro nás přišel. Pane, smiluj se!
Kyrie, Kyrie eleison! Kyrie, Kyrie eleison!
Modlíme se za celý svět dotčený pandemií, prosíme smiluj se nad nemocnými, aby průběh jejich nemoci byl pokud možno co nejlehčí, prosíme za zdravotníky, lékaře a sestřičky, za všechny kdo pečují o nemocné a seniory, daruj jim sílu, zdraví, dej aby jich bylo dost a aby nescházela místa v nemocnicích. Chraň nás před další vlnou epidemie. Buď především u nejchudších a těch, kdo nemají včas patřičnou pomoc. Pane, smiluj se!
Kyrie, Kyrie eleison! Kyrie, Kyrie eleison!
Vyslyš nás, Bože, když voláme ve jménu tvého Syna, jenž se nás naučil takto společně modlit: Otče náš…
Nejnovější komentáře