Myślenie, które wyżej od własnego dobra stawia dobro drugiego

Pozdrowienie przed kazaniem

Pokój wam i miłość wraz z wiarą od Boga Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. Łaska ze wszystkimi, którzy szczerze miłują naszego Pana (Ef 6,23-24). Amen.

Flp 2,5-13

Niech wasze myślenie będzie myśleniem Chrystusa Jezusa. On, będąc w postaci Bożej, nie wykorzystał swojej równości z Bogiem, ale umniejszył samego siebie, gdyż przyjął postać sługi i stał się podobny do ludzi. A w tym, co zewnętrzne, dał się poznać jako człowiek i uniżył samego siebie, gdyż był posłuszny aż do śmierci, i to do śmierci na krzyżu. Dlatego też Bóg nad wszystko Go wywyższył i obdarzył imieniem, które jest ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano w niebiosach, na ziemi i pod ziemią, i aby każdy język wyznał, że Jezus Chrystus jest Panem ku chwale Boga Ojca. Dlatego, moi umiłowani, tak jak zawsze byliście posłuszni – nie tylko podczas mojej obecności, ale jeszcze o wiele bardziej teraz, podczas mojej nieobecności – tak z bojaźnią i drżeniem zabiegajcie o swoje zbawienie. Bóg bowiem jest tym, który sprawia, że pragniecie i działacie według Jego upodobania.

Apoštol Pavel píše dopis prvnímu sboru, který vznikl na území Evropy, během jeho první misijní cesty. Dopis je velmi osobní, je vidět že vztahy mezi Pavlem a filipskými byly velmi srdečné a přátelské. Filipští poslali apoštolovi konkrétní materiální pomoc – zřejmě se nevedlo špatně první Evropance, která se stala křesťankou, podnikatelce Lydii a jejím blízkým. Proto s vděčností Bohu rádi podpořili Pavla v jeho misii. On sám také děkuje za jejich dary, obzvlášť že se nachází zrovna ve vězení; zřejmě v Římě, nebo možná v Cezareji respektive v Efezu.

Od 6. – 11. verše apoštol cituje určitý hymnus, píseň jež byla známá a zpívána ve filipském sboru. Tento hymnus se díky této citaci stal majetkem celé obecné církve. Je v něm oslavován Kristus, který „způsobem bytí byl roven Bohu, a přece ve své rovnosti neviděl svou kořist.“ Vykladači se tu přou, zda v případě Kristově ta rovnost byla teprve před ním, nebo ji už měl předem. Autor Listu Židům, evangelista Jan a možná i sám apoštol Pavel by hlasovali pro to, že ji Kristus už měl, tedy že byl nesmrtelný, všudypřítomný, že měl stvořitelskou moc. Pak by to znamenalo, že své božství a své přebývání v Otcově slávě nechápe jako něco, co natrvalo uchvátil a co si nikým nedá vzít, protože On je přece ten prvorozený, kvůli němuž je všecko stvořeno, a má právo zůstat tím, kým je. Evangelista Marek by možná hlasoval pro to, že rovnost Bohu byla před Ježíšem jako lákavá možnost, ale On se po ní nesápal, na rozdíl od prvních lidí nepodlehl hadovu našeptávání, nenechal se naplnit závistí a nedůvěrou vůči Otci, nezačal si myslet, že teprve když sám vezme všecko do ruky a nebude nad sebou nikoho mít, bude mít pro sebe to nejlepší. Obojí pojetí má cosi do sebe, nicméně si myslím, že blíže způsobu myšlení autora hymnu je představa Ježíše Krista jako Božího Syna, který si nestřeží žárlivě svou nesmrtelnost, své panování a své nároky, ale podřizuje se dobrovolně zákonu lásky – té lásky, jež naplňuje srdce Jeho Otce. A když se koruna Otcova milovaného stvoření, člověk, propadá stále hlouběji do otroctví smrti a celé tvorstvo je vydáno marnosti, pak dělá, co mu velí lítost nad těmi, na nichž mu tak záleží.

Nicméně my lidé bychom přítomnost Božího Syna v Jeho nebeské slávě nesnesli, a tak se kvůli nám stále vyprazdňuje, aby se mohl zmenšit na formát, se kterým my můžeme komunikovat. Kde v překladu stojí „sám sebe zmařil“, mělo by být doslovněji „sám sebe vyprázdnil“, jakkoliv by to divně znělo v druhé z našich řečí. Jako když se z nějaké veliké haly vystěhuje nebo z bazénu či jiné nádrže vypumpuje všechno, co se v ní nashromáždilo, aby se mohla sfouknout a složit na malý balíček, o kterém většina kolemjdoucích vůbec netuší, jak velké prostory v sobě skrývá… Tak se On stal z věčného Slova, které bylo u Boha – tělem, smrtelným člověkem, dítětem zavinutým do plének, synem tesaře a venkovské dívky, občanem vykřičeného města v polopohanské Galileji, chudým bezbranným svědkem pravdy, kterého si nakonec ti mocní mohli přehazovat mezi sebou jako míček a na němž mohli spáchat justiční vraždu. Ale On to udělal, protože teprve Slovo tělem učiněné je blízké a věrohodné, je naplněné a má dokonalou moc zachraňovat.

Ježíš Kristus však vyprázdnil sám sebe nejen co do formátu, ale hlavně co do cílů. Autor hymnu říká, že „vzal na sebe způsob služebníka“ – a služebník je přece ten, kdo zde není pro sebe, ale pro druhé, kdo nenaplňuje vlastní cíle, ale cíle a potřeby těch, jimž slouží. Tohle považovali krajané onoho neznámého pěvce z Filip za největší bídu. Mysleli si, že člověk, který nemůže na první místo postavit své zájmy a uskutečňovat své sny, bude žít zcela nesmyslně, že jeho život bude zmarněn, pohlcen. Ale Ježíš Kristus si to nemyslel a vzdal se všeho. Neměl sny, ve kterých by po nás nebyla ani památka, ale na první místo postavil dobro bloudícího Božího lidu Izraele, Bohu odcizeného lidstva, stvoření lkajícího v otroctví marnosti. Obětoval naší spáse svou svobodu, čest, a nakonec i svůj život. Nenechal si nic, ani to právo v klidu v šedinách umřít jako vážený člověk. Neutekl strážím, netaktizoval před soudci. Nesestoupil z kříže, ale vydržel tam, byť věděl, že pro ten kříž zůstane v očích spousty lidí proklatcem či ztroskotancem. Tuhle cestu Ježíšova sebevyprázdnění si vlastně připomínáme již od Vánoc (viz třebas koleda Bóg się rodzi aj.) a na Velký pátek dorazíme do jejího nejnižšího bodu, kde Ježíš nemá už zhola nic. A protože ji Ježíš celou prošel v poslušnosti Otce, v souladu s Jeho Duchem, mohl posledním dechem říci: „Dokonáno jest!“ Udělal jsem všecko, na svém těle jsem odnesl mzdu hříchu, kterou hříšníci nést nemohli. Od nynějška už nikdo nemusí zůstat otrokem hříchu, smrti a ďábla, který jimi vládne.

A Bůh Otec tu cestu neprohlásil za bláznovství, za sebevraždu, ale ukázal, že život Ježíše, který jí prošel až do nejhlubších hlubin, byl naplněný smyslem tak, jako žádný jiný před ním ani po něm. Neboť ten Ježíš, který se ve službě dokonale obětoval, rozdal druhým, není chudák k politování, ale je Jeho Syn, vítěz nad smrtí, ten, skrze něhož On tvoří všechno nové. Hymnus totiž pokračuje: „Bůh jej vyvýšil nade vše a dal mu jméno nad každé jméno, aby se před jménem Ježíšovým sklonilo každé koleno – na nebi, na zemi i pod zemí – a k slávě Boha Otce každý jazyk aby vyznával: Ježíš Kristus jest Pán.“ Ten, který měl odvahu vůbec nemyslet na sebe a vzdát se všeho z lásky k bezbožným, je přece Pán všeho stvoření. Ten, který si vůbec nedělal jméno, ale všecko činil k Otcově slávě a k našemu dobru, má jméno Bůh, Spasitel! Ten, který se pokořil a cele zasvětil službě druhým, je určen k tomu, aby jej uctívaly všecky nebeské, pozemské i podsvětní bytosti jako Božího Syna a vykonavatele Boží moci. Ten, který byl hříčkou v rukou zpronevěřilé moci, všecky mocnosti a moci odzbrojil a slavil nad nimi triumf. Ten, který trpěl na kříži zcela opuštěn a zavržen, je určen k tomu, aby se k němu jako k Pánu veřejně přiznal každý jazyk lidský i andělský. To się już dzieje, mimo że my tutaj może jeszcze tego w tej chwili nie widzimy.

To myślenie, „takie jak w Chrystusie”, „takie jak Chrystusowe” myślenie, które ma charakteryzować odbiorców Pawłowego listu, dotyczy jedności ludzi w zborze. Je nie czytałem wierszy od początku rozdziału, a tam, przed tym hymnem chrystologicznym, też są ważne słowa: „… Zjednoczeni i jednomyślni, nie kierujcie się kłótliwością i próżną chwałą, ale z pokorą jedni drugich uznawajcie za ważniejszych od siebie”. Niech każdy zwraca uwagę nie tylko na swój interes, ale też i tego drugiego. Tak o tym myślcie, jak myślał Jezus Chrystus, który będąc postaci Bożej, nie upierał się zachłannie przy swej równości z Bogiem, ale umniejszył samego siebie…  I tu już słowa, nad którymi żeśmy właśnie rozmyślali.

To jest to ważne, o czym słyszeliśmy też w piątek od gości „Głosu Chrześcijan” – że choć to braterstwo i wzajemne relacje bywają nieraz trudne, wymagają od nas pewnej ofiary, to jednak gdy jesteśmy w Chrystusie, nie tylko jest to możliwe, ale staje się błogosławieństwem dla nas i naszego otoczenia. Przynosi owoce. Ksiądz Adam, nowy administrator parafii po drugiej stronie naszych ogródków, użył tam przykładu świecy – kiedy rozmawialiśmy, mieliśmy na stole świecę. I on mówi: to jest tak jak z tą świecą, która nam daje światło, wprowadza przyjemną atmosferę – ale ona oddaje dla nas swoje życie, ona dla nas się spala. Tak jest z miłością. TAK UCZYNIŁ JEZUS – dziś nam pisze Paweł! Jeżeli on całkowicie zrezygnował z siebie, co więcej ze swej boskości, i stał się człowiekiem, stając się posłusznym aż do śmierci – to my też nie powinniśmy trwać uparcie każdy przy swoim, dbać jedynie o swoje dobro, tylko żeby moja racja była na wierzchu. Nie wiemy, co poróżniło chrześcijan w pierwszym europejskim zborze; pewne ślady znajdujemy w słowach o niebezpiecznej postawie niektórych ludzi, bazujących na trwaniu przy żydowskich obyczajach, zwłaszcza obrzezce jako obowiązku i dla chrześcijan, którzy jednak stawiali się wyżej od innych i ta wyższość powodowała, że dla swojego postępowania obierali sobie inne normy moralne – o tym z kolei przeczytacie w artykule ks. Bystrzyckiej w nowym „Przyjacielu” (już za tydzień!).

W 12. wierszu Paweł pisze o filipianach, że nie tylko gdy do nich przyszedł, byli posłuszni – to słowo ma związek z jego wcześniejszym użyciem w wierszu 8. w odniesieniu do Jezusa. Tak jak On zrezygnował z siebie i był posłuszny aż do śmierci, tak byliście i wy – więc z całą bojaźnią trzymajcie się swojego zbawienia, bo Bóg według upodobania swego sprawia w nas chcenie i wykonanie. Tam jest powiedziane coś ciekawego: Bóg zapewnił nam zbawienie, tego w żaden sposób nie potrafilibyśmy spowodować czy na to zasłużyć. Ale teraz staliśmy się „zarządcami”, po czesku správci tego zbawienia i trzeba nam się o nie starać „z bojaźnią i drżeniem”. Ja myślę, że to może być nawiązanie do niemoralności owych ludzi, o których wspomniałem przed chwilą, którzy prawdopodobnie głosili, że skoro już są zbawieni poprzez obrzezanie i przyjęcie Chrystusa, to już są tak święci, że nic im nie zagraża. Otóż nie – ciągle żyjemy w rzeczywistości grzechu, a nasze postępowanie „takie jak Chrystus” jest z naszego własnego grzesznego środka wciąż zagrożone. Choć zbawienie dostaliśmy zadarmo, trzeba pewnego wysiłku, starania, by żyć i myśleć tak, jak Chrystus. Ale na szczęście Bóg sprawia w nas i chcenie, i wykonanie – inaczej życie chrześcijańskie byłoby niemożliwe do wykonania.

Dziękujemy Ci za to, Panie i prosimy: sprawiaj w nas przez swego Ducha ten sposób myślenia z troską o innych, który był myśleniem Jezusowym. Wiesz, że często jest w nas tylko wola, ale brak sił do wykonania tego, co chcesz Ty. Sprawiaj w nas jedno i drugie, przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.